1 . Định nghĩa :
Tai biển mạch máu não ( TBMMN ) là một bệnh lý cấp tính biểu hiện bằng hàng loạt các thiếu sót chức năng thần kinh xảy ra đột ngột với các triệu chứng khu trú , các triệu chứng đó tồn tại trên 24 h hoặc tứ vong trong 24 giờ
2. Phân loại :
- Thiếu máu cục bộ (Nhồi máu não ) xảy ra đột ngột khi một mạch máu não bị tắc, nghẽn thường chiếm tỷ lệ 80% các TBMMN
- Xuất huyết não xảy ra khi máu thoát khỏi thành mạch vào nhu mô não hoặc khoang dưới nhện chiếm tỷ lệ 15 – 20% các TBMMN.
3. Biểu hiện lâm sàng :
Tùy thuộc vào thể TBMMN tùy thuộc vào động mạch não bị tốn thương mà có các biểu hiện
- Đau đầu
- Choáng váng ,chóng mặt buồn nôn
- Nói khó hoặc không nói được.hoặc nói những câu , những từ vô nghĩa
- Giám hoặc mất thị lực , nhìn đôi.
- Ù tai hoặc bị điếc .
- Rối loạn tinh thần, rối loạn hành vi tác phong , rối loạn ý thức
- Cơn co giật ,động kinh .
4. Triệuchứng vận động :
- Liệt một chi , liệt 2 chân , liệt nửa người ,liệt tứ chi .
5. Triệu chứng cảm giác :
- Giảm hoạc mất cảm giác ở một chi ,ở nửa người .
6. Triệu chứng giác quan :
- Bán manh ,mất thị lực một mắt hoạc mù vỏ não cả 2 mắt.
- Mất khả năng phân biệt mùi.
- Điếc một tai .
7. Triệu chứng các dây thần kinh sọ não :
- Liệt VII trung ương.
- Tổn thương dây V.
- Tổn thương các dây thần kinh IX, X,XI,XII,các dây thần kinh sọ não khác
- Rung giật nhãn cầu .
- Hội chứng của tiểu não
- Biểu hiện rối loạn thần kinh thực vật , các động tác tự động , quay mặt quay đầu
- Rối loạn tinh thần : Hưng cảm , vô cảm , rối loạn hành vi tác phong , rối loạn ngôn ngữ
- Rối loạn ý thức : Ngủ gà , lú lẫn , trạng thái không tiếp xúc , hôn mê .
8. Chấn đoán bệnh :
- chấn đoánTBMMN dựa vào :
- bệnh cảnh lâm sàng .
- khám thần kinh ,
- khám toàn thân
-chuẩn đoán xác định bằng chụp cắt lớp vi tính sọ não ,đôi khi phải chụp cộng hưởng từ sọ não .
9. Nguyên nhân TBMMN :
a/ nhồi máu não .
- bệnh tim có loạn nhịp , hẹp van 2 lá , viêm nội tâm mạc bán cấp.
- các dị dạng mạch máu não : phồng động mạch ,thông động mạch – tĩnh mạch
- HA cao .
- Xơ vữa mạch ở người lớn tuổi .
- Viêm động mạch .
- Các bệnh khác : bệnh máu, rối loạn chuyển hóa .
b/ xuất huyết não :
- Người già : HA cao ,xơ vữa mạch .
- Người trẻ : Dị dạng mạch máu não ,chủ yếu là vỡ túi phồng động mạch , thông động tĩnh mạch.
- Các bệnh có gây rối loạn đông máu ,dùng thuốc chống đông .
- U não .
10. Biến chứng của TBMMN .
- Chảy máu não tái phát .
- Nhiễm trùng thứ phát : viêm phổi , nhiễm trùng tiết niệu .
- Viêm tắc tĩnh mạch ,nhồi máu phổi .
- Sặc đường hô hấp .
- rối loạn điện giải .
- loét do tỳ đè .
- cứng khớp .
11. Vật lý trị liệu bệnh nhân TBMMN :
Nguyên tắc điều trị : – Hồi sức toàn diện , Đảm bảo lưu thông đường hô hấp, Tuần hoàn , Theo dõi sát diễn biển của bệnh, Đề phòng biến chứng
Phục hồi chức năng vận động .
Bệnh tiến triển qua ba giai đoạn:
a- liệt mềm
b- liệt cứng
c- Giai đoạn di chứng (co rút )
- Nguyên tắc Phục hồi chức năng – vật lý trị liệu: càng sớm càng tốt khi điều kiện tim mạch và thể lực cho phép
- Vận động nhiều tư thế khác nhau .
- Lượng giá sức cơ , chỉ định tập vận động đúng theo lực cơ, thể lực và tim mạch Cho phép như vận động thụ động , vận động trợ giúp , vận động đề kháng
- phòng ngừa các biến chứng thứ phát :
- viêm phổi
- ngừa loét do tỳ đè
- ngừa teo cơ cứng khớp-
-Phục hồi chức năng sinh hoạt
Theo vatlytrilieu.com